Yeşil Türbe'ye Türkiye'de çini yapılamadı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) 1.3 milyon YTL'ye restorasyonunu üstlendiği Yeşil Türbe'de, müteahhit firma 1 yıldır çalışmalarını sürdürüyor. 

Sultan Çelebi Mehmet ve ailesinin çini bezemeli sandukalarının bulunduğu türbenin, kubbe ve bina duvarlarındaki çatlaklıklar giderildi. Kurşunlama yapıldı, hatalı uygulamalar temizlendi, varaklama çalışmalarında da önemli mesafe kat edildi. 

Ancak restorasyonun en önemli kısmı olan sekizgen dış cepheye 70'li yıllarda takılan banyo fayanslarının orijinal çinilerle değiştirilmesi sekteye uğradı. 

Türkiye'de yeterli kalitede çini üretimi yapılamadı. Türkiye'nin İznik, Kütahya ve İstanbul'daki önde gelen çini firmalarının ürettiği 15 ayrı numune önce göz kontrolünden geçti. 

Yeterli olabileceği düşünülen 7 numune Kültür Bakanlığı İstanbul Konservasyon Müdürlüğü tarafından İstanbul Teknik Üniversitesi'ne dayanıklılık testi için gönderildi. Ancak hiçbir firma geçerli notu alamadı. Kuvars miktarı arttırılarak yeni çini hazırlanması istenen firmalar daha
güçlü ürün hazırlamak için çalışırken, restorasyonun gecikmemesi için müteahhit firma çinileri ile ünlü Özbekistan'da araştırma başlattı. 

Restorasyon işini yapan Usra-Pekerler ortaklığı, 20 Mart 2008 tarihinde Özbekistan'da kaliteli çini üreten firmalarla görüşüp, numune götürebilmek için türbeye ait birkaç çininin yurt dışına çıkartılması için Bursa Valiliği, Kültür ve Müze Müdürlüğü'nden müsaade istedi. 

Numune götürmek için izin çıkarsa, Türkiye'de bir türlü üretilemeyen Yeşil Türbe'nin dış cephe çinilerinin Özbekistan'da yapılması araştırılacak.
Bu arada, Yeşil Türbe'nin çinileri ile Fransızların da yakından ilgilendiği biliniyor. 

Dünyada büyük çaplı eski eser müzayedelerinde İznik işi vazolar ve çini panolar akıl almaz fiyatlarla alıcı buluyor. Orijinaline benzer üretim için Fransızlar bir dönem Yeşil Türbe ile ilgilenirken, önemli miktarda yerinden sökülmüş kabartmalı çiniyi yurt dışına götürdüğü biliniyor. 

Bursa'da incelemeler yapan Fransız mimar Albert Gabriel'in, Yeşil Türbe ile alakalı olarak kayıtlardan öğrendiği bilgilerde, türbenin dış
cephesini bir kez daha kaplayacak miktarda çininin, türbenin alt kısmındaki odaya saklandığı gündeme gelmişti. 

Bu konuyla alakalı merhum Eski Eserleri Sevenler Kurumu eski Başkanı Kazım Baykal tarafından Gabriel ile birlikte alt odada inceleme yapılmış, söz konusu yedek çinilerin cumhuriyetin ilk yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü korumasına alınacağı gerekçesiyle Ankara'ya götürüldüğü ve kaybolduğu ortaya çıkmıştı. 

İRFAN ALTIKARDEŞ - BURSA