1960 yılında Avrupa Uluslar Kupası adıyla kurulan ve daha sonra ise 1968 yılında şimdiki adını alan Avrupa Futbol Şampiyonası, bu yıl 17. kez düzenlenecek. Almanya’da 14 Haziran - 14 Temmuz tarihleri arasında gerçekleştirilecek 2024 Avrupa Futbol Şampiyonası (EURO 2024) finallerinde mücadele edecek A Milli Futbol Takımı da turnuvada 6. kez boy gösterecek.
İlk kez EURO 1996’da finallere katıldı
A Milli Takım, tarihinde ilk kez 1996 yılında Avrupa şampiyonası finallerine katılmaya hak kazandı. Kırmızı-beyazlılar, Teknik Direktör Fatih Terim idaresinde 1996 Avrupa Şampiyonası elemelerinde İsviçre, İsveç, Macaristan ve İzlanda ile birlikte 3. Grup'ta yer aldı. Ay-yıldızlı ekip, 8 maçı 4 galibiyet, 3 beraberlik ve 1 yenilgiyle İsviçre'nin ardından ikinci sırada tamamlamış ve o günkü statüye göre 'en iyi ikinciler' arasında bulunarak İngiltere'deki finallere gitmeye hak kazandı. Ancak finallerden milli takım istediği sonuçları elde edemedi. Nottingham'daki ilk iki maçta Hırvatistan ve Portekiz'e 1-0, Sheffield'daki son karşılaşmada ise Danimarka'ya 3-0 yenilen milliler, grubu gol atamadan, puan alamadan tamamlayarak elendi. Milli Takım, 1998 Dünya Kupası'na gitme şansını son maçlarda kaybetti. A Milli Futbol Takımı, kupa elemelerinde 7. Grupta Hollanda, Belçika, Galler ve San Marino ile eşleşti. Farklı kazandığı San Marino (7-0 ve 0-5), Galler (6-4), Hollanda (1-0) maçlarına rağmen eleme grubunu Hollanda ve Belçika'nın ardından 3. tamamlayarak kupaya veda etti.
2000 Avrupa Şampiyonası'nda çeyrek final
A Milli Takım, Hollanda ve Belçika'nın ortaklaşa gerçekleştirdiği 2000 Avrupa Şampiyonası finallerinde ev sahibi Belçika, İtalya ve İsveç'le birlikte B Grubu'nda yer aldı. Teknik Direktör Mustafa Denizli yönetiminde grup aşamasının ilk maçında İtalya’ya, Arnhem'de oynanan karşılaşmada 2-1 yenilen kırmızı-beyazlılar, Eindhoven’da ise İsveç ile golsüz berabere kaldı. Türkiye, tamam ya da devam mücadelesine son maçta Belçika ile başkent Brüksel’de oynadı. Rakibini 2-0’la geçen milli takım, İtalya’nın ardından grubu ikinci bitirerek futbol tarihinde ilk kez çeyrek finale yükseldi. Portekiz’le çeyrek finalde karşı karşıya gelen ay-yıldızlılar, maçı 2-0 kaybetti ve şampiyonaya veda etti.
Destan EURO 2008’de yazıldı
2004 Avrupa Futbol Şampiyonası’na katılım sağlayamayan A Milli Takım, EURO 2008’de adeta bir destan yazdı. Elemelerde C Grubu'nda Yunanistan, Norveç, Bosna Hersek, Macaristan, Malta ve Moldova ile eşleşen A Milli Futbol Takımı, Yunanistan’ın arkasında ikinci sırada grubu bitirerek Avusturya ve İsviçre'de ortak düzenlenen EURO 2008 finallerine gitti. A Grubu’nda Portekiz, Çekya ve İsviçre ile eşleşen Teknik Direktör Fatih Terim’in başında bulunduğu milliler, perdeyi Portekiz müsabakasıyla açtı. Cenevre’deki ilk maçta Pepe ve Meireles’in golleriyle rakibine 2-0 mağlup olan ay-yıldızlı takım, ikinci karşılaşmada Basel’de İsviçre’nin karşısına çıktı. Maçın 32. dakikasında Hakan Yakın’ın golüyle ev sahibi 1-0 öne geçerken, milli takım 57. dakikada Semih Şentürk’le cevap verdi ve durumu 1-1’e getirdi. Dakikalar 90’u gösterdiğinde ise sahneye Arda Turan çıktı. Şiddetli yağmur altında oynanan, aynı zamanda turnuvanın en az pas yapılan ve en düşük pas yüzdesinin olduğu bir maçta ceza sahası dışından kaleyi bulan Arda, Türkiye’yi 2-1'lik skorla galibiyete taşıdı.
15 Haziran 2008 tarihinde ise A Milli Takım tarihindeki en unutulmaz maçlar arasında yerine alan Çekya mücadelesi Stade de Geneve Stadyumu’nda oynandı. Çekler, 34’te Koller ve 62’de Plasil’le skoru 2-0 yaptı. Türk futbolseverlerin umutlarının yavaş yavaş tükenmeye başladığı anlarda önce 75. dakikada Arda Turan farkı 1’e indiren golü kaydetti. Nihat Kahveci 88’de attığı golle skorda eşitliği sağladı. İsviçre maçında olduğu gibi yine 90. dakikada tekrar Nihat’ın ayağından gelen gol ile kırmızı-beyazlılar, bir geri dönüşe daha imza atarak 3-2 kazanmayı bildi.
Türkiye, Avusturya’nın başkenti Viyana’daki Ernst Happel Stadyumu’nda 20 Haziran 2008’de yapılan çeyrek finalde Hırvatistan ile karşı karşıya geldi. Normal süresi 0-0 sonuçlanan mücadelenin uzatma bölümünün 119. dakikasında Hırvatlar, Klasnic 1-0 öne geçti. Türk Milli Takımı, 120+1. dakikada Semih Şentürk ile 1-1’i yakalayarak maçı penaltılara taşıdı. Penaltılarda ay-yıldızlı ekipte Arda Turan, Semih Şentürk ve Hamit Altıntop ağları sarsarken, Hırvatistan’da ise Modric, Petric ve Rakitic atışları kaçırdı. Böylelikle milliler, karşılaşmadan penaltılarla 3-1 galip ayrılarak adını yarı finale yazdırdı.
Yarı finalde Türkiye’nin rakibi Almanya oldu. Maça hızlı başlayan kırmızı-beyazlı ekip, 23. dakikada Uğur Boral’ın golüyle 1-0 öne geçti. Almanlar, 26’da Schweinsteiger beraberliği yakalarken, 80. dakikada ise Klose ile tabelayı 2-1’e getirdi. Milli takım, bu gole 86. dakikada Semih Şentürk ile cevap verdi ve müsabakada tekrar beraberliği sağladı.
Turnuvada son dakikalardaki geri dönüşleriyle öne çıkan Türkiye bu sefer son dakikada yediği golle organizasyona veda etti. Almanya’da Lahm, 90. dakikada golüyle takımını finale taşıdı.
EURO 2016’da gruptan çıkamadı
EURO 2012’ye play-off aşamasında veda eden A Milli Takım, EURO 2016 elemelerinde Çekya, İzlanda, Hollanda, Kazakistan ve Letonya ile birlikte yer aldığı A Grubu’nu üçüncü basamakta bitirerek finallere kaldı. 2016 Avrupa Futbol Şampiyonası D Grubu’nda Hırvatistan, İspanya ve Çekya’yla birlikte yer alan ay-yıldızlı ekip, ilk maçında Hırvatlara 1-0 kaybetti. Grubun ikinci müsabakasında İspanya ile karşılaşan Türkiye, bu kez de sahadan 3-0 mağlup ayrıldı. Son mücadelede Çekya’yı 2-0 mağlup etmesine rağmen milli takım, gruplarını 3. sırada tamamlayan en iyi 4 takım arasına giremeyerek turnuvadan elendi.
Elemelerde ilklerin yaşandığı EURO 2020’ye puansız veda
Teknik Direktör Şenol Güneş’in 15 yıl sonra tekrar göreve gelmesiyle milli takımın EURO 2020 serüveni de başladı. Kırmızı-beyazlı takım, elemelerde H Grubu’nda Fransa, İzlanda, Arnavutluk, Andorra ve Moldova’yla mücadele etti. İlk maçında konuk olduğu Arnavutluk’u 2-0’la geçen milli takım, Eskişehir’de de Moldova’yı 4-0 mağlup etmeyi başardı. Konya’da oynanan Fransa mücadelesinde ise ay-yıldızlılar, Türk futbolseverlere önemli bir zafer hediye etti. Son dünya şampiyonunu 2-0 yenen Türkiye, grupta da liderlik koltuğuna oturdu. Ardından İzlanda’ya konuk olduğu maçı 2-1 kaybeden milli takım, zirvedeki yerini de kaybetti. Ardından grupta sırasıyla Beşiktaş Park’ta Andorra’yı 1-0, Kişinev’de Moldova’yı 4-0, Ülker Stadyumu’nda Arnavutluk’u 1-0 mağlup etmeyi başaran Türkiye, dış sahada Fransa ile 1-1, Ali Sami Yen Spor Kompleksi’nde de İzlanda’yla golsüz berabere kaldı. Kırmızı-beyazlı ekip, 0-0 sonuçlanan İzlanda karşılaşmasının ardından tarihinde ilk kez Avrupa Futbol Şampiyonası'na grup maçlarının bitimine 1 hafta kala katılmayı garantiledi. Milli takım, son maçta da Andorra’yı deplasmanda 2-0’la geçti.
İyi bir eleme süreci geçirdikten sonra yüksek moralle finallere giden Türkiye, korona virüs nedeniyle 1 yıl ertelenen şampiyonada A Grubu’nda İtalya, Galler ve İsviçre ile rakip oldu. İlk maçında 11 Haziran 2021 tarihinde İtalya ile karşı karşıya gelen A Milli Futbol Takımı, 3-0’lık yenilgiyle turnuvaya başladı. Galler müsabakasından da istediğini alamayan milliler, rakibine 2-0 mağlup oldu. Grubun son karşılaşmasında İsviçre ile mücadele eden Türkiye, bu kez de 3-1’lik yenilgi yaşadı.
A Milli Takım, bu sonuçlarla şampiyonaya puan alamadan ve eksi 7 averajla veda etti.
EURO 2024'te ilk maç 18 Haziran'da
A Milli Futbol Takımı, EURO 2024 finallerinde ise Portekiz, Gürcistan ve Çekya ile birlikte F Grubu'nda yer alıyor. Kırmızı-beyazlılar, ilk maçını 18 Haziran Salı günü Dortmund şehrindeki BVB Stadyumu'nda Gürcistan ile yapacak. Ardından 22 Haziran Cumartesi günü yine BVB Stadyumu'nda Portekiz ile karşılaşacak olan milliler, grubun son müsabakasında ise 26 Haziran Çarşamba günü Hamburg'da bulunan Volksparkstadion'da Çekya ile mücadele edecek.
Uygar Aydın
