Yassıada kararları “yok” sayılarak tarihten silinirken Adnan Menderes’in anıt mezarında sevgi hakimdi. Doğu Türkistan göçmeni 60 yaşındaki bir kadın Menderes’in mezarı başında namaz kıldıktan sonra Menderes’e olan sevgisinden bahsederek, “Bizi buralara Menderes getirdi. Bu adamı nasıl idam ettiler?” dedi. Kararların ortadan kaldırılmasının ardından Yassıada kararlarına imza atan Salim Başol’un Ankara’da bulunan mezarında ise sessizlik hakimdi.
AK Parti, MHP ve CHP’nin desteklediği, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Yüksek Adalet Divanı'nın verdiği tüm kararları hükümsüz hale getirilecek olan kanun teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Böylece Türkiye Cumhuriyeti 9'uncu Başbakanı Adnan Menderes ile dönemin Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın idam edildiği Yassıada'da yargılananlara ya da varislerine tazminat hakkı doğmuş oldu. Kararın mecliste yasalaşmasının ardından birçok vatandaş Adnan Menderes’in Topkapı’daki Anıt Mezar’ını ziyaret etti. Vatandaşlar, Menderes, Zorlu ve Polatkan için dualar okudu, yaşlı bir kadın mezarları başında namaz kıldı. Doğu Türkistanlı Kazakistan göçmeni olduğunu söyleyen bir vatandaş ise Türkiye’ye gelmelerini sağlayan kişinin Adnan Menderes olduğunu ifade ederek, “Bizi buralara Menderes getirdi. Bu adamı nasıl idam ettiler?” diyerek gözyaşlarına hakim olamadı. Yargıtay 1. Ceza Dairesi Başkanı iken 27 Mayıs darbesinden sonra Milli Birlik Komitesi’nce Yassıada’da kurulan Yüksek Adalet Divanı Başkanı olan ve Menderes ve arkadaşlarının idam kararını veren Salim Başol’un mezarı ise Ankara Karşıyaka Mezarlığı’nda bulunuyor. Darbeciler tarafından hukuksuz bir şekilde idam edilen Adnan Menderes’in İstanbul Vatan Caddesinde bulunan anıt mezarında ziyaretçi eksik olmazken gelen vatandaşlar dua etmeyi ihmal etmiyor. Dönemin mahkeme başkanı olan ve hukuksuz kararlara imza atarak Menderes ve arkadaşlarının katledilmesine karar veren Salim Başol’un Ankara Karşıyaka Mezarlığı’nda bulunan mezarında ise sessizlik hakim.
“Bizi buralara Menderes getirdi. Bu adamı nasıl idam ettiler”
Doğu Türkistanlı Kazak göçmeni olduğunu söyleyen Kul Ahmet Üşümez isimli vatandaş, Pakistan’dan Türkiye’ye gelmelerini sağlayan kişinin Menderes olduğunu söyleyerek, “Adnan Menderes’e Allah gani gani rahmet eylesin. Çok değer verdiğimiz devlet büyüklerimizden biridir. Doğu Türkistan’dan gelip 12-13 sene kaldığımız zamanlarda bizi Türkiye’ye iskanlı göçmen olarak kabul eden bir devlet başbakanımızdır. Kendisine çok değer veriyoruz. Büyüklerimiz onu rahmetle anardı, bizler de rahmetle anıyoruz. Biz buraya gelmeden önce Pakistan henüz yoktu, Hindistan vardı. Bizimkiler de Pakistan tarafındaydı. Pakistan, bizim orada kalmamızı istedi. Bizimkiler ise Türkiye’ye gitmek istediklerini söyledi ama göçmen işlerimiz bir türlü hallolmuyordu. Daha sonra rahmetlik Yaşar Doğu Pakistan’da güreşmeye geldi ve onu seyretmeye giden bizim büyüklerimiz orada Yaşar Doğu’yu destekledi. Bunu gören büyükelçimiz “Bunlar kim?” diye sordu ve “Bunlar Doğu Türkistan’dan gelen Türkmen kardeşlerimiz” yanıtını aldı. Bunun üzerine bizimkilerle irtibat kuruldu ve bir dernek kurmamız istendi. Bu şekilde göç taleplerinin kabul edileceği söylendi ve kabul edildi. Daha sonra Adnan Menderes bir kısmımızı iskanlı göçmen olarak İzmir’e, Niğde’ye, Konya’ya ve Kayseri gibi değişik yerlere yerleştirdi. Allah bu millete bu devlete zeval vermesin, Allah razı olsun. Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan büyüklerimize Allah gani gani rahmet eylesin. Büyüklerimiz, benim babam Menderes’in idam edildiği dönemden bir dergideki resmi senelerce saklar. Ona bakıp “Yahu bu adamı nasıl idam ettiler” deyip üzülürdü. Çok duygulandım, rahmetlik babam aklıma geldi. O dönemlerde 6-7 yaşlarında bir çocuktum ama ne olup bittiğini hatırlıyorum. Allah bu devlete, millete zeval vermesin. Bizi kendi öz evladından üstün gördü, bize baktı, yer verdi, ev verdi, sahip çıktı. Her zaman devletimizin ve milletimizin yanındayız” sözleriyle duygularını ifade etti.
“Çok güzel ama geç kalındı”
Üşümez, Yassıada'da yargılananlara ya da varislerine tazminat hakkı veren teklifin TBMM Genel Kurulunda yasalaşmış olmasıyla ilgili ise, “Çok güzel ama geç kalındı, daha önceden yapılması gerekirdi. Varisleri, arkasında davasını yürüten insanlar varken daha önceden verilmesi gerekirdi. Bunu verenlerden de Allah milyonlarca kez razı olsun. Onları hakkaniyetle yargıladıklarına inanmıyorum. Biz çocuktuk görmedik ama büyüklerimiz anlatır. Adnan Menderese, bu millete en büyük hizmeti veren, milletin gözünü, ufkunu açan ve devletin önünü açan bir büyüğümüzdü. Kendisini her zaman rahmetle anıyoruz” ifadelerini kullandı.
60 yaşındaki Firdevs Teyze, Menderes’in mezarı başında namaz kıldı
Adnan Menderes’i çok sevdiğini ve her gün onun için buraya geldiğini söyleyen 60 yaşındaki Firdevs Kaplan isimli vatandaş ise Menderes’in mezarı başında namaz kılıp dua ettikten sonra, “Bunu yürekten söylüyorum, o çok iyi bir insanmış. Vatan Caddesini, buraları hep o yaptı. Ezanın bu şekilde okunmasını sağlamış. Menderes’in bir günahı yokmuş, boşu boşuna idam etmişler onu. Menderes’i tanımaz bilmezdim ama onu anlatan bir film izledim. O günden sonra buraya sürekli geliyorum. Ben Güngören’de yaşıyorum. Oradan buraya geliyorum. Sabah namazlarını Eyüpsultan’da kılar, sonra da buraya gelirim. Kurban olduğum Allah’ım, onun yerini cennet eylesin. Okuduğum duaları Allah onun için kabul etsin. Çok haksız bir şekilde, hiçbir suçu günahı yokken onu idam etmişler. Böyle bir şey olabilir mi? Recep Tayyip Erdoğan da Adnan Menderes’in idam edildiği yerleri ne de güzel yaptı. Allah Erdoğan’ı da başımızdan eksik etmesin. Allah Adnan Menderes’i nur içinde yatırsın” diye konuştu.
Kaldırılan kararlarda imzası bulunan kaldırılan kararlarda imzası bulunan 27 Mayıs Darbesi'nin ardından Adnan Menderes ve iki bakanı darağacına gönderen mahkemelerin başkanlığını yürüten Salim Başol 28 Şubat 1990’da Ankara’da hayatını kaybetmişti. Salim Başol, Yargıtay 1. Ceza Dairesi Başkanı iken 27 Mayıs Darbesi'nden sonra Milli Birlik Komitesi'nce Yassıada'da kurulan Yüksek Adalet Divanı başkanlığına atanmıştı ve idam kararlarını veren isimdi.
Yassıada Mahkemesi'nin Demokrat Partili 15 kişiyi idama mahkum edip Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın idam edilmelerinden sonra Yargıtay'a dönen Başol, Yargıtay Büyük Genel Kurulu'nca 2 Mayıs 1962 tarihinde Anayasa Mahkemesi asıl üyeliğine seçilmiş, 14 Temmuz 1970 tarihinde emekliye ayrılmıştı. Başol, 28 Şubat 1990'da da Ankara'da hayatını kaybetti. Başol'un mezarı, Ankara Karşıyaka Mezarlığı'nda bulunuyor. Salim Başol'un hemen yanında ise 2001 yılında hayatını kaybeden eşi Meliha Başol'un mezarı bulunmakta.
Yunus Emre Şeker - Yunus Emre Kartal - Bayram Türüdü
