Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Bahadır, son yıllarda transkraniyel manyetik stimulasyon (TMS) tedavisinin geliştirilerek felce bağlı konuşma bozukluğunu (afazi) gidermede kullanılmaya başlandığını belirtti.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Bahadır, felce bağlı konuşma bozukluğunu gidermede kullanılmaya başlanan TMS tedavisi hakkında bilgi verdi. Bahadır, “Tek taraflı beyin felçleri (inme, hemipleji) beyinde damar tıkanması yada kanama sonucu ortaya çıkan ve vücudun bir yarısını tutan felçlerdir. Beyinin sol yarımının etkilendiği bir durumda vücudun sağ tarafında felç gözlenir ve konuşma merkezi solda olduğundan genelde konuşma bozukluğu da ortaya çıkar. Bu konuşma bozukluğu yarım yamalak konuşmadan, hiç konuşamamaya kadar değişik şekillerde ortaya çıkabilir. Afazi olarak adlandırılan bu durum felçli hastalarının yaklaşık üçte birinde ortaya çıkmakta, hastalarda ruhen yıkıcı etkilere yol açmakta ve rehabilitasyon sürecini olumsuz etkilemektedir” dedi.
“TMS tedavisi geliştirilmiş ve afazi tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır”
Non-fluent afazi denilen konuşma bozukluğunda hastanın konuşmak istediği zaman doğru kelimeleri bulamadığını objeleri isimlendirmede güçlük çektiğini ve bu nedenle söylemek istediklerini doğru anlatamadığını vurgulayan Bahadır, “Duysal afazide hasta konuşulanı anlamaz ki bu daha zor bir durumdur. Bir de hiç konuşamayan total afazi hastaları vardır. Eğer beynin konuşma merkezinde etkilenme az ise hastanın afazisi zaman içinde kısmen düzelebilir. Konuşma terapisi afazi hastalarında sıklıkla kullanılsada tedavi etkisi sınırlıdır. Son yıllarda transkraniyel manyetik stimulasyon (TMS) tedavisi geliştirilmiş ve afazi tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır” diye konuştu.
TMS tedavisinin beynin korteksi olarak adlandırılan bölümünü ağrısız bir şekilde uyardığını ve beyin sinir hücrelerinin aktivitesini düzenleyebilmekte olduğunu belirten Bahadır, “TMS uyarımı ardı sıra düşük frekans ile uygulandığında sinir hücrelerinin aktivitesini baskılamakta yada yüksek frekans ile uygulandığında sinir hücre aktivitesini arttırabilmektedir. Bu sayede yüksek frekans ile felç olan beyin bölümü aktive edilebilir yada düşük frekans ile sağlam taraf aktivitesi azaltılarak sağlam beyin yarısının hasta tarafı baskılaması önlenebilmektedir. Böylece hasta tarafın felç ile kaybettiği konuşma yeteneğini geri kazanması kolaylaşmaktadır. En başarılı sonuçlar nonfluent afazi dediğimiz yarım yamalak da olsa az buçuk konuşabilen hastalarda alınmaktadır” dedi.
Afaziye yönelik yapılan TMS tedavilerinde değişik protokollerin de bulunduğunu aktaran Bahadır şunları kaydetti: “Afaziye yönelik yapılan TMS tedavisinde diğer TMS tedavilerinde olduğu gibi öncelikle beynin motor eşiği belirlenir. Uygulama genelde sağ beyin yarımına baskılayıcı uyarı verilmesiyle gerçekleştirilir. Böylece beynin sol tarafında bulunan konuşma merkezi üzerindeki baskı kaldırılmaya çalışılır. Diğer yöntemde ise konuşma merkezine direk yüksek frekanslı uyarım yapılır. Stereotaksik TMS beyin uyarımı özel ekipmanlarla üç boyutlu görüntüleme eşliğinde yapılır ve daha da iyi sonuçlar verir. Uyarı sayısı ve şiddeti tedavi protokollerine göre değişiklik göstermektedir. Tedavi süresi hastanın durumuna göre genelde 10-30 dakika arasında değişmektedir. Tedavi protokolleri değişebilmekle beraber TMS tedavinsine hastanın verdiği cevaba göre başlangıçta her gün sonra arası açılarak devam edilir.”
