Mersin Üniversitesi (MEÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Filiz Çayan, gebelikte en hassas dönemin ilk 3 ay olduğunu belirterek, "Bebeğin organ taslaklarının geliştiği dönem olduğu için bebeğin ilaçlara en hassas olduğu dönemdir. Bu dönemde kullanılan zararlı ilaçlar veya kimyasal maddeler, bebekte çok ciddi organ anormalliklerine neden olabilir" dedi.
Prof. Dr. Filiz Çayan, gebelikte ilaç kullanımıyla ilgili İHA muhabirine yaptığı açıklamada, anne adaylarının gebelikten önce var olan kronik bir hastalığı nedeniyle sürekli ilaç kullanıyorsa bunları gebelikte güvenli olan ilaçlarla değiştirilmesi gerektiğini söyledi. Her hastalık ve şikayet için gebelikte güvenle kullanılabilecek uygun bir ilacın olduğunun altını çizen Çayan, "Gebeliğin ilk 3 ayı anne karnındaki bebeğin organ taslaklarının geliştiği dönem olduğu için bebeğin ilaçlara en hassas olduğu dönemdir. Bu dönemde kullanılan zararlı ilaçlar veya kimyasal maddeler, bebekte çok ciddi organ anormalliklerine neden olabileceği için gebeliğin özellikle ilk 3 ayında çok hassas olunmalıdır. Gebelikte kullanılan ilaçların, bebeğe zararlı olup olmadığına, ilacın etken maddesi, gebelik risk kategorisi, kullanım dozu, kullanım süresi ve kullanıldığı sırada gebeliğin hangi haftasında olunduğu gibi faktörlere göre karar verilmektedir. Ayrıca annenin kişisel faktörleri ve genel sağlık durumu da bu konuda önemlidir. Yani her gebe ve her gebelik ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Gebelikte hangi kategoride ne tür ilaç olursa olsun, bitkisel kaynaklı bir ilaç veya vitamin desteği olsa bile, asla doktora danışılmadan kullanılmamalıdır. Çünkü her gebeliğin ve her hastalığın durumu farklı olabilir. Bir gebeye faydalı olan ilaç veya besin diğerine zararlı olabilir" diye konuştu.
"Az veya fazla yenilen bir yiyecek bazen düşük sebebi olabilir"
Bir besinin az veya çok tüketilmesinin bile gebeliğe zarar verebileceğini kaydeden Çayan, şöyle devam etti:
"Örneğin aşırı ciğer yenmesi, aşırı maydanoz tüketimi ve karışık bitki çayları düşüğe veya erken doğuma neden olabilir. Bu açıdan gebeler tek yönlü diyetlerden kaçınmalı, dengeli ve yeterli beslenmeli. Gebelikte mutlaka kullanılması gereken vitamin, folik asittir. Bebeğin sinir sisteminin gelişimi için gereklidir ve nöral tüp bozukluklarını önler. Multivitamin ilaçları gebelikte kullanılması şart olmayan ilaçlardır. Dengeli ve yeterli beslenen bir gebe bu ilaçları kullanmayabilir. Omega 3 vücutta üretilmeyen ve dışarıdan alınması gereken bir vitamindir. Günde birkaç ceviz ve haftada 2 balık yiyebilen gebelerde bu ihtiyaç zaten sağlanmış olur. Ancak omega 3 desteği alınması şart değildir. Ancak bu şekilde beslenemeyen gebelerde omega 3 desteği alınmasının bebeğin doğum kilosunu ortalama 250 gram artırdığı, mental ve motor gelişimi hızlandırdığı ve annede doğum sonrası lohusalık depresyonunu azalttığı gösterilmiştir. Demir ilaçları, kansızlığı önlemek için kullanılır. Gebelik boyunca anemi olmasa dahi mutlaka doğuma kadar tüm gebelerin kullanması gereken ilaçlardır. Magnezyum ve kalsiyum desteği, her gebede rutin olarak kullanılması önerilen ilaçlardan değillerdir. Ancak kasılmaları, kas krampları ve el-ayaklarında uyuşmaları olan gebelerde önerilir."
"Gebelik antibiyotik kullanımına engel bir durum değildir"
Gebelikte bazı ilaçların gerektiğini dile getiren Çayan, "Bulantı ve kusma, gebelerde özellikle ilk aylarda görülen ve sık karşılaşılan bir şikayettir. Her gebelikte belli miktarda bulantı şikayeti olur. Ancak bulantının derecesi kişiden kişiye farklılık gösterir. Hafif vakalarda sadece diyet önerileri ve basit ilaçlar yeterli olurken, dirençli ve şiddetli bulantı-kusmalarda daha güçlü bulantı önleyici ilaçların kullanılması gerekebilir. Düşük önleyici ilaçlarda bu dönemde kullanılabilir. Aspirin ve heparin gebelikte bazı riskli durumlarda ve ancak doktorun önerdiği dozda kullanılır. Bu ilaçlar asla doktor denetimi dışında kullanılmamalıdır. Gebelik antibiyotik kullanımına engel bir durum değildir. Gebelik sırasında antibiyotik kullanımı gerektirecek enfeksiyonlar meydana geldiğinde anne ve bebek açısından zararsız antibiyotikler tercih edilerek tedavi uygulanır. Gebelikte güvenle kullanılabilecek ağrı kesiciler bulunmaktadır" şeklinde konuştu.
Gebelikte kullanılan her zararlı ilacın çocuğa zarar vermeyeceğini ifade eden Çayan, "Bu sadece bir risktir. Yani gebeliğinde zararlı ilaçlardan kullandığı halde bebeği özürlü olmayanlar da vardır. Tam tersine hamilelikte hiçbir ilaç veya başka zararlı madde kullanmadığı halde özürlü bebek sahibi olan aileler de vardır. Her özrün kullanılan ilaca bağlı olduğu da net bilinemeyebilir. Bazı ilaçlara bağlı oluşan ciddi anomaliler yani özürler ultrasonda görülebilir ancak bu her zaman mümkün olmayabilir. İkili, üçlü ve dörtlü test gibi testler bebekte down sendromu ve diğer bazı kromozomal anomalilerin varlığını araştırmak için kullanılır. Adet gecikmesi veya gebelik şüphesi olan kadınlar rastgele ilaç kullanmamalı öncelikle gebelik tanısının konulabilmesi için doktora başvurmalıdır. Gebelikte vitamin ilacı bile olsa asla doktora danışmadan kullanılmamalıdır. Gebelikte doktorun önerdiği demir veya vitamin ilaçlarını düzenli kullanmak önemlidir ancak bir iki gün unutmak anneye yada bebeğe herhangi bir zarar vermez. Bazı ilaçlar gebelik sırasında plasentadan bebeğe geçmeyebilir ancak aynı ilaç lohusalık döneminde emzirirken anne sütü ile bebeğe geçebilir. Bu nedenle hamilelikte bebeğe zarar vermeyen ilaç emzirirken de zarar vermez diye düşünmemek gerekir ve doktora mutlaka danışmak gerekir" dedi.
